گسل ها
شکل: نمایش خط راستا و شیب و نیز جهت شیب
شکل: نمایش خط راستا و شیب و نیز جهت شیب
برای نمایش گسلها بر روی نقشههای زمین شناسی، بدین ترتیب عمل میشود که با
یک خط راستای گسل را نشان میدهند و با یک خط کوتاهتر و عمود بر خط قبلی،
جهت شیب را مشخص کرده و درجه شیب را در کنار آن مینویسند.
انواع گسلها
تقسیم بندی گسلها فقط بر اساس هندسه و جهت جابجائی نسبی ایجاد شده در آنها
صورت میپذیرد. گسلهای راستا لغز و گسلهای شیب لغز دو تقسیم بندی کلی گسلها
میباشند که در زیر تعاریف مربوط به آنها آورده میشود.
گسلهای امتداد لغز
گسلهایی که امتداد اصلی لغزش در امتداد راستای گسل باشد، گسل امتداد لغز
نامیده میشوند. بر اساس جهت حرکت در امتداد راستای گسل، گسلهای چپ گرد و یا
راست گرد را میتوان تشخیص داد. نحوه تشخیص بدین ترتیب است که اگر در یک
سمت از گسل بایستیم و حرکت سمت دیگر را نظاره نماییم، اگر حرکت آن از سمت
چپ به راست باشد، گسل راست گرد و در حالت برعکس چپ گرد خواهد بود. بعنوان
مثال شکل زیر یک گسل امتداد لغز راست گرد را نشان میدهد.
گسلهای شیب لغز:
گسلهایی که امتداد اصلی لغزش موازی جهت شیب گسل باشد، گسلهای شیب لغز
نامیده میشوند. گسلهای شیب لغز نرمال[3] و معکوس[4] بر اساس جهت حرکت دو
قطعه نسبت به هم تعریف میشوند. در صورتی که نیروی وارده فشاری بوده و دو
قطعه را به هم نزدیک کند، گسل شیب لغز معکوس و در صورت دو شدن دو قطعه از
هم گسل شیب لغز نرمال نامیده میشود.
بر اساس حرکتهای قائم دو قطعه نسبت به هم، فرا دیواره و فرو دیواره قابل
تشخیص است. در زبان انگلیسی به فرا دیواره Hanging wall ( دیواره آوریز ) و
به فرو دیواره Footwall اطلاق میشود. دلیل این نامگذاری برمیگردد به
معدنکارانی که در معادن زیر زمینی کار میکردند. چون غالبا معادن در محل
تقاطع دو قطعه قرار دارند، فرا دیواره سقف معادن را تشکیل میدهد که محل
آویزان کردن چراغها در داخل معادن بود (Hanging wall) و فرو دیواره کف معدن
یا محلی که پا بر روی آن قرار میگیرد است که به آن Footwall اطلاق می شود.
در زبان فارسی از دو اصطلاح فرا دیواره و فرو دیواره برای نامگذاری
استفاده میشود.
شکل: فرا دیواره و فرو دیواره در گسل معکوس
در عمل لغزش گسل، ترکیبی از شیب لغز و راستا لغز میباشد که گسل مایل
نامیده میشود. در شکل زیر تمام حالتهای ممکن به نمایش گذاشته شده است.
[1] Strike
[2] Dip
[3] Normal Fault
[4] Reverse Fault
